ভাৰত আৰু অসমৰ মাধ্যমিক শিক্ষা: ১৯৮৬ চনৰ ৰাষ্ট্ৰীয় শিক্ষানীতি, কোঠাৰী আয়োগ আৰু অসমৰ সমস্যাসমূহ
এই লেখাটোত ১৯৮৬ চনৰ ৰাষ্ট্ৰীয় শিক্ষানীতিৰ বৈশিষ্ট্য, অসমৰ মাধ্যমিক শিক্ষাৰ সমস্যাসমূহ আৰু সমাধান, লগতে কোঠাৰী আয়োগৰ পৰামৰ্শ আৰু লক্ষ্যসমূহ বিস্তৃতভাৱে আলোচনা কৰা হৈছে।
ভাৰতবৰ্ষ আৰু অসমৰ মাধ্যমিক শিক্ষা
(Secondary Education in India and Assam)
মাধ্যমিক শিক্ষা শিক্ষাৰ্থীৰ ব্যক্তিত্ব গঠনৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ স্তৰ। ভাৰতবৰ্ষ আৰু বিশেষকৈ অসমৰ মাধ্যমিক শিক্ষাৰ উন্নয়নত ১৯৮৬ চনৰ ৰাষ্ট্ৰীয় শিক্ষানীতি (NPE 1986) আৰু কোঠাৰী আয়োগ (1964–66) গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰিছে।
📌 ১৯৮৬ চনৰ ৰাষ্ট্ৰীয় শিক্ষানীতিৰ পাঁচটা বৈশিষ্ট্য
১৯৮৬ চনৰ ৰাষ্ট্ৰীয় শিক্ষানীতি ভাৰতৰ শিক্ষাব্যৱস্থাত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ পৰিৱর্তন আনিছিল। ইয়াৰ প্ৰধান পাঁচটা বৈশিষ্ট্য তলত উল্লেখ কৰা হ’ল—
১) শিক্ষাৰ সাৰ্বজনীনতা
প্ৰাথমিক শিক্ষাক সাৰ্বজনীন কৰি সকলো শিশুক বিদ্যালয় শিক্ষাৰ আওতালৈ আনিবলৈ গুৰুত্ব দিয়া হৈছিল।
২) ১০+২+৩ শিক্ষাপদ্ধতি
সমগ্ৰ দেশত একে ধৰণৰ ১০+২+৩ শিক্ষাপদ্ধতি দৃঢ়ভাৱে প্ৰয়োগ কৰা হৈছিল।
৩) নাৰীৰ শিক্ষা উন্নয়ন
নাৰী শিক্ষাৰ বিকাশৰ জৰিয়তে লিংগ বৈষম্য দূৰ কৰাৰ ওপৰত বিশেষ গুৰুত্ব দিয়া হৈছিল।
৪) বৃত্তিমূলক শিক্ষা
বিদ্যালয় আৰু উচ্চ শিক্ষাত বৃত্তিমূলক শিক্ষাক অগ্ৰাধিকাৰ দিয়া হৈছিল যাতে শিক্ষাৰ্থীসকল আত্মনিৰ্ভৰ হ’ব পাৰে।
৫) শিক্ষকৰ মানোন্নয়ন
শিক্ষকৰ প্ৰশিক্ষণ, দক্ষতা উন্নয়ন আৰু সামাজিক মৰ্যাদা বৃদ্ধিৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়া হৈছিল।
📌 অসমৰ মাধ্যমিক শিক্ষাৰ সমস্যাসমূহ
অসমৰ মাধ্যমিক শিক্ষা বহুতো সমস্যাৰ সন্মুখীন হৈছে, যিয়ে শিক্ষাৰ মান প্ৰভাৱিত কৰিছে।
১) শিক্ষকৰ অভাৱ আৰু অযোগ্যতা
বহু বিদ্যালয়ত প্ৰশিক্ষিত আৰু বিষয়ভিত্তিক শিক্ষকৰ অভাৱ দেখা যায়।
২) অপৰ্যাপ্ত ভৌত সুবিধা
পুথিভঁৰাল, বিজ্ঞানাগাৰ, কম্পিউটাৰ লেব, শৌচাগাৰ আদি মৌলিক সুবিধাৰ অভাৱ আছে।
৩) শিক্ষাৰ মান হ্ৰাস
পুৰণি পাঠ্যসূচী আৰু অকাৰ্যকৰী শিক্ষাদান পদ্ধতিয়ে শিক্ষাৰ মান হ্ৰাস কৰিছে।
৪) বিদ্যালয় ত্যাগৰ হাৰ অধিক
দৰিদ্ৰতা, শিশু শ্রম আৰু সামাজিক কাৰণত বহু শিক্ষাৰ্থীয়ে বিদ্যালয় ত্যাগ কৰে।
৫) গ্ৰাম্য-নগৰ বৈষম্য
গ্ৰাম্য অঞ্চলৰ বিদ্যালয়সমূহত শিক্ষাৰ সুবিধা নগৰ অঞ্চলৰ তুলনাত কম।
📌 অসমৰ মাধ্যমিক শিক্ষাৰ সমস্যাবোৰৰ সমাধানৰ উপায়
১) শিক্ষকৰ নিযুক্তি আৰু প্ৰশিক্ষণ
প্ৰশিক্ষিত শিক্ষক নিযুক্তি আৰু নিয়মিত পুনঃপ্ৰশিক্ষণ ব্যৱস্থা কৰিব লাগে।
২) বিদ্যালয়ৰ আন্তঃগাঁথনি উন্নয়ন
আধুনিক শ্রেণীকক্ষ, বিজ্ঞানাগাৰ, পুথিভঁৰাল আৰু ডিজিটেল সুবিধা উন্নত কৰিব লাগে।
৩) আধুনিক পাঠ্যসূচী
ছাত্ৰকেন্দ্ৰিক আৰু কাৰ্যভিত্তিক শিক্ষাদান পদ্ধতি প্ৰৱৰ্তন কৰিব লাগে।
৪) আৰ্থিক সহায় আৰু বৃত্তি
দৰিদ্ৰ শিক্ষাৰ্থীৰ বাবে বৃত্তি, বিনামূলীয়া পাঠ্যপুথি আৰু মধ্যাহ্ন আহাৰ ব্যৱস্থা কৰিব লাগে।
৫) গ্ৰাম্য বিদ্যালয়ত বিশেষ গুৰুত্ব
আবাসিক বিদ্যালয় আৰু ডিজিটেল শিক্ষাৰ জৰিয়তে গ্ৰাম্য শিক্ষাৰ মান উন্নত কৰিব লাগে।
📌 মাধ্যমিক শিক্ষাৰ বৃত্তিমুখীকৰণৰ ক্ষেত্ৰত কোঠাৰী আয়োগৰ ছয়টা পৰামৰ্শ
কোঠাৰী আয়োগে মাধ্যমিক শিক্ষাক কৰ্মমুখী কৰিবলৈ তলৰ পৰামৰ্শসমূহ আগবঢ়াইছিল—
-
মাধ্যমিক স্তৰত বৃত্তিমূলক পাঠ্যসূচী প্ৰৱৰ্তন
-
পাঠ্যসূচীৰ বৈচিত্ৰ্য বৃদ্ধি
-
বিদ্যালয়ক কৰ্মমুখী কৰা
-
প্ৰায়োগিক আৰু কাৰিগৰী শিক্ষাত গুৰুত্ব
-
উদ্যোগ আৰু সমাজৰ সৈতে বিদ্যালয়ৰ সংযোগ
-
বৃত্তিমূলক শিক্ষক প্ৰশিক্ষণ
📌 কোঠাৰী আয়োগৰ মতে মাধ্যমিক শিক্ষাৰ লক্ষ্যসমূহ
কোঠাৰী আয়োগৰ মতে মাধ্যমিক শিক্ষাৰ প্ৰধান লক্ষ্যসমূহ হ’ল—
-
সৰ্বাঙ্গীণ বিকাশ
-
কৰ্মমুখী আৰু বৃত্তিমুখী শিক্ষা
-
গণতান্ত্ৰিক মূল্যবোধ বিকাশ
-
চৰিত্ৰ গঠন আৰু নৈতিক শিক্ষা
-
জাতীয় ঐক্য আৰু দেশপ্ৰেম
-
বৈজ্ঞানিক দৃষ্টিভংগী বিকাশ
-
সচেতন নাগৰিক গঢ়ি তোলা
১) মাধ্যমিক শিক্ষাৰ স্তৰ কিহে কিহে অন্তৰ্ভুক্ত?
মাধ্যমিক শিক্ষাৰ স্তৰত সাধাৰণতে অষ্টম শ্ৰেণীৰ পৰা দশম শ্ৰেণীলৈকে অন্তৰ্ভুক্ত হয়।
২) মাধ্যমিক শিক্ষাৰ প্ৰধান উদ্দেশ্য কি?
মাধ্যমিক শিক্ষাৰ প্ৰধান উদ্দেশ্য হৈছে শিক্ষাৰ্থীৰ মানসিক, নৈতিক আৰু সামাজিক বিকাশ সাধন কৰা।
৩) ভাৰতবৰ্ষত মাধ্যমিক শিক্ষা কেতিয়াৰ পৰা গুৰুত্ব লাভ কৰে?
ভাৰতবৰ্ষত মাধ্যমিক শিক্ষা স্বাধীনতাৰ পিছত অধিক গুৰুত্ব লাভ কৰে।
৪) মাধ্যমিক শিক্ষাত নৈতিক শিক্ষাৰ গুৰুত্ব লিখা।
নৈতিক শিক্ষাই শিক্ষাৰ্থীক সৎ, শৃঙ্খলাবদ্ধ আৰু দায়িত্বশীল নাগৰিক হিচাপে গঢ়ি তোলে।
৫) অসমৰ মাধ্যমিক শিক্ষাত মাতৃভাষাৰ গুৰুত্ব কি?
মাতৃভাষাই শিক্ষাৰ্থীক বিষয় সহজে বুজিবলৈ আৰু সাংস্কৃতিক মূল্যবোধ সংৰক্ষণত সহায় কৰে।
৬) মাধ্যমিক শিক্ষাত পাঠ্যক্ৰমৰ ভূমিকা লিখা।
পাঠ্যক্ৰমে শিক্ষাৰ্থীৰ জ্ঞান, দক্ষতা আৰু ব্যক্তিত্ব বিকাশত সহায় কৰে।
৭) ভাৰতবৰ্ষত মাধ্যমিক শিক্ষাৰ এটা সমস্যা লিখা।
ভাৰতবৰ্ষত মাধ্যমিক শিক্ষাৰ এটা মুখ্য সমস্যা হৈছে বিদ্যালয়সমূহত শিক্ষকৰ অভাৱ।
৮) মাধ্যমিক শিক্ষাত সহপাঠ্যক্ৰমিক কাৰ্যসূচীৰ গুৰুত্ব কি?
সহপাঠ্যক্ৰমিক কাৰ্যসূচীয়ে শিক্ষাৰ্থীৰ শাৰীৰিক আৰু মানসিক বিকাশ সাধন কৰে।
৯) অসমৰ মাধ্যমিক শিক্ষাত পৰীক্ষা পদ্ধতিৰ উদ্দেশ্য কি?
পৰীক্ষা পদ্ধতিয়ে শিক্ষাৰ্থীৰ জ্ঞান আৰু দক্ষতা মূল্যায়ন কৰে।
১০) মাধ্যমিক শিক্ষাত বিজ্ঞান শিক্ষাৰ প্ৰয়োজনীয়তা লিখা।
বিজ্ঞান শিক্ষাই যুক্তিবাদী চিন্তা আৰু আধুনিক জ্ঞান প্ৰদান কৰে।
১১) ভাৰতবৰ্ষত মাধ্যমিক শিক্ষাৰ উন্নয়নত চৰকাৰৰ ভূমিকা কি?
চৰকাৰে বিদ্যালয় স্থাপন, পাঠ্যক্ৰম উন্নয়ন আৰু বিনামূলীয়া শিক্ষা প্ৰদান কৰে।
১২) অসমৰ মাধ্যমিক শিক্ষাৰ এটা লক্ষ্য লিখা।
অসমৰ মাধ্যমিক শিক্ষাৰ এটা লক্ষ্য হৈছে শিক্ষাৰ্থীক সমাজৰ উপযোগী নাগৰিক হিচাপে গঢ়ি তোলা।
১৩) মাধ্যমিক শিক্ষাত শিক্ষকৰ ভূমিকা লিখা।
শিক্ষকে শিক্ষাৰ্থীক জ্ঞান প্ৰদান কৰাৰ লগতে চৰিত্ৰ গঠনতো সহায় কৰে।
১৪) ভাৰতবৰ্ষত মাধ্যমিক শিক্ষাত বৃত্তিমূলক শিক্ষাৰ গুৰুত্ব কি?
বৃত্তিমূলক শিক্ষাই শিক্ষাৰ্থীক স্বনিযুক্তি আৰু জীৱিকাৰ বাবে প্ৰস্তুত কৰে।
১৫) মাধ্যমিক শিক্ষাৰ সামাজিক গুৰুত্ব লিখা।
মাধ্যমিক শিক্ষাই সামাজিক সচেতনতা আৰু নাগৰিকত্বৰ ভাব জাগ্ৰত কৰে।
১৬) অসমৰ মাধ্যমিক শিক্ষাত বিদ্যালয় পৰিবেশৰ ভূমিকা কি?
ভাল বিদ্যালয় পৰিবেশে শিক্ষাৰ্থীৰ শিক্ষাগত অগ্ৰগতি বৃদ্ধি কৰে।
১৭) মাধ্যমিক শিক্ষাত শিক্ষানীতিৰ প্ৰভাৱ লিখা।
শিক্ষানীতিয়ে শিক্ষাৰ গুণগত মান আৰু দিশ নিৰ্ধাৰণ কৰে।
১৮) ভাৰতবৰ্ষত মাধ্যমিক শিক্ষাৰ এক লক্ষ্য কি?
ভাৰতবৰ্ষত মাধ্যমিক শিক্ষাৰ এক লক্ষ্য হৈছে জাতীয় ঐক্য আৰু একতা বৃদ্ধি কৰা।
১৯) মাধ্যমিক শিক্ষাত মূল্যায়ন পদ্ধতিৰ গুৰুত্ব কি?
মূল্যায়ন পদ্ধতিয়ে শিক্ষাৰ্থীৰ অগ্ৰগতি পৰিমাপ কৰে আৰু শিক্ষণ উন্নত কৰে।
২০) অসমৰ মাধ্যমিক শিক্ষাত সংস্কৃতি শিক্ষাৰ গুৰুত্ব লিখা।
সংস্কৃতি শিক্ষাই শিক্ষাৰ্থীক নিজৰ পৰম্পৰা আৰু মূল্যবোধ চিনাক্ত কৰাত সহায় কৰে।
